Sprawy nieletnich
Odpowiedzialność nieletnich – co musisz wiedzieć?
Sprawy dotyczące odpowiedzialności prawnej nieletnich to szczególna kategoria postępowań przed sądem rodzinnym. Występuję w nich w różnych rolach, w zależności od charakteru sprawy:
- Obrona nieletniego,
– który popełnił czyn zabroniony (dotyczy osób po ukończeniu 13. roku życia, ale przed ukończeniem 17 lat),
– lub który przejawia oznaki demoralizacji (dotyczy osób od 10. roku życia aż do uzyskania pełnoletności). - Reprezentacja rodziców nieletniego,
– którzy są stroną postępowania i mogą zostać zobowiązani przez sąd do podjęcia określonych działań wychowawczych, opiekuńczych lub naprawczych. - Reprezentacja pokrzywdzonego,
– którego interesy prawne i osobiste powinny być odpowiednio zabezpieczone w toku postępowania, z uwzględnieniem charakteru sprawy i wieku uczestników.
Każda z tych ról wymaga indywidualnego podejścia, ale zawsze służy temu samemu celowi – zapewnieniu rzetelnego, wychowawczego i sprawiedliwego przebiegu postępowania wobec nieletniego.
Celem postępowania jest zastosowanie odpowiedniego środka, którym może być:
• Środek wychowawczy – na przykład upomnienie, zobowiązanie do przeprosin lub naprawienia szkody, nadzór kuratora, zobowiązanie do uczestniczenia w odpowiednich zajęciach, takich jak terapia uzależnień czy psychoterapia, a także umieszczenie w rodzinie zastępczej lub młodzieżowym ośrodku wychowawczym.
• Środek leczniczy – polegający na umieszczeniu w zakładzie leczniczym, jeśli konieczne jest leczenie psychiatryczne lub leczenie uzależnień.
• Środek poprawczy – czyli umieszczenie w zakładzie poprawczym, stosowane wobec nieletnich, którzy popełnili poważniejsze czyny, a inne środki okazały się niewystarczające.
Rodzaj środka dobiera sąd rodzinny, biorąc pod uwagę charakter czynu, stopień demoralizacji oraz indywidualne potrzeby wychowawcze nieletniego.
W postępowaniu reprezentuję także rodziców małoletnich. Sąd może bowiem nałożyć na nich konkretne obowiązki, mające na celu poprawę sytuacji wychowawczej i wspieranie procesu resocjalizacji dziecka. W praktyce oznacza to, że sąd może:
- Zobowiązać rodziców do poprawy warunków wychowawczych, bytowych lub zdrowotnych nieletniego, a także do ścisłej współpracy ze szkołą, poradnią psychologiczno-pedagogiczną (w tym w zakresie wykonania odpowiedniej diagnozy), czy z placówką leczniczą.
- Zobowiązać ich do współpracy z młodzieżowym ośrodkiem socjoterapii, w szczególności w zakresie realizacji obowiązku szkolnego, prowadzenia socjoterapii oraz zapewnienia pomocy psychologiczno-pedagogicznej.
- Nałożyć obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej przez nieletniego – w całości lub w części – albo zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.
Jako obrońca nieletniego – stoję na straży jego praw
Moim podstawowym zadaniem jako obrońcy nieletniego jest dbanie o jego prawo do obrony. W toku postępowania mogę podejmować czynności procesowe wyłącznie na jego korzyść. Reprezentuję go na każdym etapie – uczestniczę w przesłuchaniach, składam wnioski dowodowe, analizuję sytuację prawną i reaguję na zastosowanie środków tymczasowych.
Czuwam nad tym, by nieletni był świadomy przysługujących mu praw – w szczególności prawa do składania wyjaśnień, jak i prawa do odmowy ich składania lub odpowiadania na konkretne pytania. Wspieram go w podejmowaniu decyzji procesowych, dbając, by były one przemyślane i zgodne z jego interesem.
Zdarza się, że Policja zatrzymuje nieletniego i umieszcza go w policyjnej izbie dziecka. W takich sytuacjach reaguję natychmiast, analizując legalność zatrzymania i podejmując odpowiednie kroki prawne.
Ważną częścią mojej roli jest również badanie, czy istnieją w ogóle podstawy do wszczęcia postępowania. Jeśli nie – wnoszę o jego umorzenie. Sąd rodzinny może również przekazać sprawę szkole lub organizacji społecznej, jeśli uzna, że dysponują one skutecznymi środkami wychowawczymi. Wspieram takie rozwiązania, jeśli są one zgodne z dobrem mojego klienta.
Jako pełnomocnik pokrzywdzonego – chronię jego interesy
Reprezentując pokrzywdzonego, dbam o to, aby jego prawa i potrzeby były należycie uwzględnione w postępowaniu, a także by możliwie maksymalnie ograniczyć mu obciążenia emocjonalne i psychologiczne związane z udziałem w postępowaniu przed organami wymiaru sprawiedliwości.
Zabiegam o odpowiednie warunki przesłuchania, tak aby przebiegało ono w sposób dostosowany do wieku i wrażliwości osoby pokrzywdzonej. Wnioskuję również o zastosowanie środków tymczasowych wobec nieletniego, jeśli istnieje taka potrzeba – np. dla ochrony osoby pokrzywdzonej.
W sprawach, w których zachodzi taka możliwość, uczestniczę również w postępowaniu mediacyjnym. W mediacji dążę wówczas do tego, by wypracowana ugoda rzeczywiście odzwierciedlała poczucie odpowiedzialności nieletniego za popełniony czyn i zapewniała pokrzywdzonemu realne naprawienie szkody lub zadośćuczynienie za doznaną krzywdę.
