Sprawa o rozwód, choć niezwykle emocjonalna dla samych małżonków, z punktu widzenia prawa jest „zwykłą” sprawą cywilną. Oznacza to, że obowiązują w niej te same reguły postępowania dowodowego, co w innych sprawach cywilnych – w tym przepisy dotyczące powoływania i przesłuchiwania świadków. Jedynym wyraźnym ograniczeniem ustawowym jest zakaz przesłuchiwania dzieci małżonków, które nie ukończyły 17 lat. Po osiągnięciu tego wieku mogą one już składać zeznania.
W praktyce pojawia się jednak pytanie: Jakich świadków zgłosić w sprawie rozwodowej, aby ich zeznania rzeczywiście pomogły w procesie?
Świadkiem powinna być osoba, która posiada wiedzę o tym czego chcemy dowieść. Nie ma wymogu, aby świadek był bezpośrednim uczestnikiem zdarzeń – wystarczy, że posiada informacje pośrednie, np. słyszał o danej sytuacji od osób trzecich. Dobrze jednak, jeśli wiedza świadka nie opiera się wyłącznie na tym, co usłyszał od jednej ze stron. Jeżeli jego wiedza wynika wyłącznie z relacji małżonka, na którego korzyść zeznaje, sąd najczęściej uzna takie zeznania za mało przekonujące. Również świadkowie, którzy mają bardzo sporadyczny kontakt z małżonkami, mogą okazać się nieprzydatni – skoro nie mieli możliwości poczynienia własnych obserwacji.
Choć przepisy formalnie nie zakazują przesłuchiwania członków rodziny, praktyka pokazuje, że bliscy nie są najlepszymi świadkami. Powód jest prosty: ich zeznania są obarczone naturalną stronniczością. Sąd z reguły zakłada, że najbliżsi będą bronić jednej ze stron – często nawet podświadomie. Dlatego zeznania rodziców, rodzeństwa czy dorosłych dzieci traktowane są przez sąd z dużą ostrożnością i nie zawsze mają dużą wartość dowodową.
Najlepszymi świadkami w sprawie rozwodowej są osoby, które:
- miały bezpośredni kontakt z małżeństwem i jego codziennym funkcjonowaniem,
- potrafią przytoczyć konkretne fakty i sytuacje, (np. awantury, przejawy przemocy, problemy wychowawcze), a nie ograniczać się do ogólnikowych ocen,
- są w stanie zeznawać w sposób jasny i przekonujący – to znacząco zwiększa wiarygodność takiego świadka w oczach sądu,
- zachowują względną obiektywność (nie są bezpośrednio zaangażowane emocjonalnie w sprawę).
Świadek, który potrafi przedstawić konkretne sytuacje i własne spostrzeżenia, będzie dla sądu znacznie bardziej wiarygodny niż ten, który ogranicza się do ogólnych opinii lub powtarza cudze relacje.
